Yaşamın biçimlendiği bu erken dönemde doğru sağlık alışkanlıklarının geliştirilmesi önemlidir. Okulu, sağlıklı bir yer haline getirmek için öğrenci, öğretmen, veli, okul çalışanları, sağlık çalışanları ve toplum liderleri ile beraber faaliyetler yürüten bir yapıdır. Sağlıklı yaşam davranışlarının önemlilerine değinecek olursak;
- Sağlıklı Beslenme:
Sağlıklı beslenmek, ülkemizde besin piramidine göre dört temel besin grubundan (süt ve süt ürünleri, et yumurta ve kuru baklagiller, sebze ve meyve, kuru baklagiller) her gün tüketilmesi anlamı taşımaktadır.
Bu yaklaşıma göre bazı pratik öneriler aşağıda yer almaktadır:
- Her besin grubu için önerilen miktar ve içerikler farklıdır.
a. Süt ve süt ürünleri; özellikle kemiklerin gelişimi için çok önemlidir. Kalsiyum için temel bir kaynaktır. Bu grup ayrıca protein, B vitamini, fosfor ve çinko açısından da değerli bir kaynaktır. Çocukların ve ergenlerin günde 2-4 porsiyon süt ve süt ürünü tüketmeleri önerilmektedir
b. Et, yumurta ve kurubaklagiller; özellikle protein, B vitamini, demir, çinko, fosfor, magnezyum kaynağı olarak bilinir. Kurubaklagillerin de posadan zengin olduğu unutulmamalıdır. Posa, barsakları çalıştırmaktadır. Bu gruptan ürünlerin günde iki porsiyon tüketilmesi önerilmektedir.
c. Sebze ve meyveler; çeşitli vitaminler, mineraller ve antioksidan özelliğe sahip olan bileşenler açısından zengin kaynaklardır. Her gün en az beş porsiyon (400gr/gün) tüketim önerilir. Tüketimin 2,5- 3 porsiyonu sebze ve 2-3 porsiyonu da meyve olmalıdır.
Elma gibi meyvelerin orta büyüklükte olanının bir tanesi, kayısı gibi küçük meyvelerin 3-6 tanesi, kiraz gibi daha küçük hacimli meyvelerin de 10-15 tanesi bir porsiyona denk gelmektedir.
Orta büyüklükte bir patates de bir porsiyon olarak kabul edilir.
d. Ekmek ve tahıl grubu; özellikle B vitamini, çeşitli vitaminler ve karbonhidrat açısından önemli kaynaklardır. Bu grubun posa içeriği de önemlidir. Önerilen tüketim miktarı kişinin enerji harcamasına göre değişebilmektedir.
B. Öğün atlanmaması gerekmektedir.
C. Ayak üstü beslenme tarzından kaçınılması önerilmektedir.
D. Günde en az 8-10 bardak su içilmesi önerilmektedir.
E. Kolalı, şekerli, vb. içerikteki içecek ve yiyeceklerin tüketilmemesi gerekmektedir.
F. Kahve, çay gibi kafeinli içeceklerden uzak durmak gerekir.
G. TV seyretmek, bilgisayar karşısında zaman geçirmek gibi başka işlerle uğraşırken yemek yenilmemesi önerilir.
- Yeterli düzeyde fiziksel aktivite yapmak (hareketli yaşamak)
Bu amacın gereğinin yerine getirilmesi için 5-17 yaş grubu çocukların her gün en az 60 dakika (bir saat) orta düzey fiziksel aktivite yapmaları önerilmektedir.
Ek olarak kas ve kemik gücünü artıracak aktivitelerin de haftada en az üç kez yapılması uygun olur. Çocukların (öğrencilerin) sosyalleşerek yapacakları fizik aktivite sosyal sağlıklarının gelişmesi için de son derece önemlidir.
Bilgisayar başında geçirilen, TV karşısında geçirilen süre hareketli bir yaşamı engellemektedir. TV ve bilgisayar karşısında geçirilen sürenin kısıtlanması/sınırlandırılması için; kişinin kendisine ve yakın çevresine bu konuda söz vermesi beklenmektedir. Ayrıca fiziksel aktivite güvenli ortamlarda yapılması gerekmektedir.
- Yeterli ve düzenli uyku.
- Yeterli düzeyde fiziksel aktivite yapmak (hareketli yaşamak)
a.Yeterli sürede ve düzenli uyku sağlık açısından vazgeçilmezdir.
b. 6-13 yaş grubundaki çocukların 24 saat içinde 9-11 saat uykuya gereksinimleri vardır.
c. Her gün aynı saatte yatıp aynı saatte kalkmak uyku düzeni açısından dikkat etmemiz gereken bir konudur.
d. Uyunan odada TV, bilgisayar, cep telefonu vb. olmaması sağlık açısından önerilmektedir.
e. Bilgisayar, vb. aletler uyunan odada varsa da uyurken mutlaka fişten çekili olması sağlanmalıdır.
4. Kaza ve yaralanmalardan korunmak
a. Güvenli ortamlar kaza ve yaralanmalar açısından önleyicidir.
i. Okul, ev, vb. ortamlarda kaza ve yaralanmalara neden olacak risklerin olmamasının sağlanması gerekir.
5. Temizlik
Kazanılmış olumlu genel hijyen davranışlarının hastalıklardan korunmada önemli bir yeri bulunmaktadır.
a. El temizliği,
Eller ne zaman yıkanır?
Tuvalete gitmeden önce, gittikten sonra
Yemeklerden önce, yemek yedikten sonra
Hapşırdıktan/öksürdükten sonra
Para temasından sonra
Hastalarla temas etmeden önce, temas ettikten sonra
Eller nasıl yıkanır?
Eller su ile ıslatıldıktan sonra kullanılacak olan sabun ellere uygulanır.
İçimizden 20 saniye sayana kadar, eller birbiriyle ovuşturulur ve el ve parmakların tüm yüzeyleri ovuşturulur ve su ile durulanır.
Tek kullanımlık havlu ile kurulanır, musluğu kapatmak için havlu kullanılır.
Tırnak bakımı nasıl olmalıdır?
Tırnakların altında kirletici maddelerin birikmemesi için tırnaklar düzenliolarak, kısa kesilmelidir. Tırnaklar yenmemeli ve koparılmamalıdır. El tırnakları yarım ay biçiminde, ayak tırnakları ise tırnak batmalarına neden olmaması için düz olarak kesilmelidir .
b. Saç temizliği ve bakımı,
a. Saç dipleri mikropların yaşaması için çok uygun bir ortamdır. Saçların sağlıklı olması için düzenli fırçalanmasının yanında, yeterli ve dengeli beslenme ve uygun biçimde şampuanlanması gereklidir. Özel bir durum/hastalık yoksa saçların haftada en az bir ya da iki kez yıkanması önerilmektedir.
b. Fırça ve tarak kişisel araçlardır ve başkasının fırçasını, tarağı kullanılmamalıdır.
c. Yüz, burun, boyun, kulak ve koltuk altı temizliği,
a. Terlemeye sonucu oluşan ter salgısı zamanında temizlenmeyecek olursa bir takım bakterilerce parçalanır ve kötü kokulu bileşikler oluşur. Bunlar hem zararlı etkenlerin üremesini sağlar hem de çevremizi rahatsız eder.
b. Düzenli olarak günlük banyo yapılması önerilmektedir.
c. Burun temizliğinde, özellikle burun temizliğinin düzenli olarak yapılması gereklidir. Ayrıca burun karıştırılmamalı ve burun içerisindeki kıllar kopartılmamalıdır.
d. Kulak temizliğinde ise kulak arkasının temizliği önemlidir. Ayrıca kulak içine herhangi bir cisim sokulmaması gerekir.
d. Ağız ve diş temizliği,
a. Diş fırçası 45 derecelik açı yapacak biçimde tutulur ve diş eti hizasından başlanarak ağız boşluğuna doğru fırçalamaya başlanır. Fırçalama sert darbeler halinde değil yumuşak ve hafif titreşimler uygulanarak yapılmalıdır.
b. Daha sonra arka dişlerin dış yüzeyleri fırçalanır. Bu işlemde fırça diş etinden ağız boşluğuna doğru hareket ettirilerek yapılır.
c. Ardından alt dişler fırçalanır. Bu işlem de kısa ve yumuşak darbelerle yapılmalıdır.
d. Alt ön dişlerin arka yüzeyi fırça eğik tutularak temizlenir.
e. Daha sonra dişlerin çiğneme yüzeyleri fırça düz olarak ileri geri hareket ettirilerek fırçalanır. Fırçalama işlemi en az iki-üç dakika sürmelidir. Sağlıklı diş etleri fırçalama sırasında kanamaz.
f. Diş fırçası kişiye özel bir araçtır. Başkasının diş fırçası kullanılmamalıdır.
g. Diş fırçaları en geç altı ayda bir değiştirilmelidir.
e. Ayak temizliği,
a. Bakım ve temizliği düzenli olarak yapılmaması durumunda çevreyi rahatsız edecek kokulara, ayrıca ayak sağlığını bozabilecek sorunlara neden olabilmektedir.
b. Ayaklar düzenli olarak yıkanmalı, her yıkamadan sonra parmak araları temiz bir havlu ile kurutulmalıdır.
c. Ayak havluları el temizliğinde kullanılmamalıdır.
f. Banyo alışkanlığı,
a. Sağlıklı olmak için mümkünse her gün banyo yapılması önerilir.
b. Her banyodan sonra iç çamaşırları ve giysiler değiştirilmelidir.
c. Havlu, kişisel olmalıdır. Başkasının havlusu kullanılmamalıdır.
6. Düzenli sağlık kontrolleri
- Çocukluk döneminde yapılması gereken aşıların tamamı yaptırılmalıdır.
- Herhangi bir şikayet olmasa bile her çocuğun düzenli sağlık kontrollerine götürülmesi gerekmektedir.
- Şikayet olduğunda sağlık kurumuna başvuru aksatılmamalıdır.
Osmaniye Haber
